Wendell - Ura pur ingi fa busi, ma busi e tan in ingi
Mijn naam is Wendell Ivan Leo Ong-Aban, ik ben in 1959 geboren in het binnenland van Suriname, bij de Surinamerivier. Ik ben Indiaan (beter gezegd Inheems), 'Ingi' in Sranan Tongo, en veel mensen noemen me ook zo: Ingi.
Wij Ingi hebben sinds het begin van de transatlantische slavenhandel heel veel gevluchte donkere mensen opgevangen. We zijn een gemoedelijk volk. En we staan dicht bij de natuur.
Er wordt in Nederland te weinig bekendheid gegeven aan de koloniale geschiedenis vanuit het perspectief van de bevolkingsgroepen die naar Suriname zijn gehaald, laat staan vanuit ons perspectief, de oorspronkelijke bewoners van Suriname. Nederland heeft zoveel afgepakt.
Het onderwijs moet beter, de kinderen moeten het weten. Het is belangrijk voor de bewustwording van wat er is gebeurd. Breng de kinderen naar het Tropenmuseum, laat het zien en leg het goed uit.
Een keer zei een collega marktkoopman vol verbazing tegen mij: "Wat ben jij slim! Ik heb altijd gedacht dat zwarte mensen dom waren." Hij kwam uit Volendam en had daar nooit donkere mensen gezien. Hij kende alleen Zwarte Pieten met hun apenkuren. Ik heb Atheneum gedaan, ben een slimme man en goed op de hoogte. Maar ik vind werken op de markt gewoon het leukste wat er is.
Wat ook belangrijk is zijn rolmodellen voor de kinderen. Het zou Nederland sieren wanneer er bij sportevenementen aan de hand van de spelers ook donkere kindjes het veld opkwamen. In de reclame zie je pas de laatste tijd iets meer gekleurde mensen. En films over slavernij zijn vaak alleen laat op de avond op de televisie, terwijl 4 en 5 mei de hele dag wordt uitgezonden.
Nederland was het laatste land dat de slavernij afschafte. En wie heeft het woord 'apartheid' bedacht en ingevoerd in Zuid Afrika? Dus dat.
Er is jammer genoeg heel veel kennis van onze geschiedenis verloren gegaan, een deel is gelukkig wel overgedragen via liederen. Ik heb moeite met de termen "derde-wereld-landen', "ontwikkelingslanden". Alsof onze cultuur niets voorstelt. Om maar iets te noemen: het decimaal stelsel komt van de Maya's. Het Amazonewoud wordt vernietigd. Wat is dát dan voor beschaving? Maar ondertussen zeg ik altijd: Ura pur ingi fa busi, ma busi e tan in ingi. Je kunt een Ingi uit het bos halen, maar het bos blijft in een Ingi. Onkruid vergaat niet, haha!
Keti Koti betekent heel veel voor mij en voor de Surinaamse gemeenschap. Er is hier in Nederland veel aandacht voor de Holocaust maar we moeten ook stilstaan bij wat de Nederlanders gedaan hebben met de inheemse bevolking: genocide, hun land en grondstoffen inpikken. De Ingi waren ook de eersten die tot slaaf werden gemaakt.
Ik heb die dag altijd vrij genomen, dan pakken ze dat maar van mijn salaris dacht ik. Nu als marktkoopman kan ik sowieso vrij nemen. Maar ik vind dat het een vrije dag móet zijn. Zodat men zich ervan bewust wordt wat er is gebeurd.
Ik loop op 1 juli vooraan de Bigi Spikri. Met mijn verentooi en in traditionele kleding. Ik draag de pjai van mijn grootvader zaliger, zo voel ik de winti in mezelf. Mensen noemen me soms sjamaan maar ik ben bescheiden. Ik ben ingi doro ('doro' betekent 'deur), dat houdt in dat ik bijvoorbeeld bij rouwdiensten mensen ontvang en op hun gemak stel. Wanneer ze mij zien dan weten ze: het gaat goed komen.
In Suriname ben ik ópgegroeid met Keti Koti. Het ging en gaat daar heel anders dan in Nederland. Iedereen staat hier bij wijze van spreken in de regen in het Oosterpark. Het is ook verdeeld over een paar steden: Amsterdam, Rotterdam, Den Haag, Utrecht. Maar in Suriname wordt het in Paramaribo gevierd, iedereen is er, de hele stad is vol. Alle groeperingen doen mee: de Inheemsen, de Marrons, de Hindoestanen, Javanen, noem maar op. En er is zoveel te doen, op allerlei plekken. Bij het Kwaku - monument worden kransen gelegd, zowel voorafgaand als op de dag van Keti Koti. In de Palmentuin zijn allemaal podia, er zijn koto misi shows, er zijn vogelwedstrijden, er zijn festiviteiten op de Centrale Markt en op het Onafhankelijkheidsplein. Op de Surinamerivier zijn bootwedstrijden, dat is echt een Javaanse traditie. En in het grote gebouw van Court Charity mag op die dag iedereen naar binnen.
Ja, er is echt een gevoel van saamhorigheid en eensgezindheid.
Je kunt een Ingi uit het bos halen maar het bos blijft in de Ingi.
De inkt van deze tekst maakte ik op verzoek van Wendell van koeswe en rozen. Voor de ondergrond gebruikte ik witte katoen.