CLAYDE - NIET VERGETEN OM MENSEN ALS MENSEN TE ZIEN
Portret van Clayde, 1 juli 2020, bij de Heri Heri maaltijd in het Compagnietheater.
Keti Koti betekent voor mij: vrijheid, maar daarbij ook veerkracht en vindingrijkheid. Het is zo bijzonder hoe we onder die omstandigheden, gedurende honderden jaren, de cultuur hebben weten te behouden. En hoe we met zo weinig als een paar knolletjes uit de aarde iets zo ongelooflijk lekkers als heri heri kunnen maken.
Wat ik doe tijdens Keti Koti? Elk jaar heb ik op 1 juli een vaste afspraak met Marian Duff van OSCAM. Dat is onze traditie bínnen de traditie. Het begon een keer met een gezamenlijk bezoek aan het Oosterpark. Sindsdien kiezen we altijd samen uit waar we naartoe willen.
Op de dag van Keti Koti trek ik altijd wel iets speciaals aan, bijvoorbeeld een shirt van het nationale elftal van Suriname of, zoals op het portret, dat t-shirt met een vette knipoog naar de Rolling Stones, ontworpen door Thony de Vries van Kantjeboord Lifestyle. Met de tong als Surinaamse vlag. Erboven staat 'Sranan tongo', Surinaamse taal. Tongo betekent zowel 'tong' als 'taal' he.
Mijn kinderen doen elk jaar mee. die zijn gek op de t-shirts van nog zo'n toffe ontwerper: Karl Leidsman.
Dochter Amaya (met t-shirt van Karl Leidsman) en zoon Nirell op de foto met Sergio IJssel, één van Claydes beste vrienden. Keti Koti 2016, Oosterpark.
Binnen mijn familie was Keti Koti, zolang ik me kan herinneren, een belangrijke gebeurtenis. Net als op 25 november (onafhankelijkheidsdag) of voor een bigi yari doste men zich graag uit. Vrouwen droegen speciale klederdracht. Men wenste elkaar een fijne dag en ging dan lekker samen eten. Het hoorde erbij. Samen de Surinaamse cultuur vieren, zonder dat het er nou zo dik bovenop lag. Het was er gewoon.
Tot mijn zevende woonde ik in de Constantijn Huygensstraat. Daarna zijn we naar Zuidoost verhuisd, ik ging toen naar een basisschool met een gemengd team, de Bijlmerdrie. Daar werd tijdens de lessen wel stilgestaan bij Keti Koti en bij delen van de vaderlandse geschiedenis die in de schoolboeken niet aan bod kwamen.
Clayde, een jaar of zes.
De laatste jaren wordt er ook buiten de Surinaamse gemeenschap steeds meer aandacht besteed aan de onvertelde koloniale geschiedenis. Niet alleen wat Suriname betreft maar ook de Caraïbische eilanden, Indonesië, Zuid Afrika. De nieuwe generatie speelt een grote rol in het naar voren brengen van dingen waar we het niet graag of niet genoeg over hebben.
Ik zou het goed vinden als 1 juli een nationale feestdag werd. Keti Koti gaat over een gedeelde geschiedenis! Daarbij ben ik van mening dat we moeten heroverwegen welke feesten we wél en welke we níet vieren. Zo zouden we bepaalde nationale feestdagen, bijvoorbeeld die Tweede Kerst- Paas- en Pinksterdagen, flexibel kunnen maken. zodat je de mensen in het land ruimte geeft om stil te staan bij voor hen belangrijke gebeurtenissen als Keti Koti of het Suikerfeest. Bovendien: wanneer je die dagen meer met elkaar deelt geeft dat ook solidariteit.
Oma Jeanette.
Herdenken is onlosmakelijk verbonden aan het vieren van Keti Koti. Zonder herdenken, bezinning, doorvoelen is er geen duurzame vrijheid. We moeten doordrongen blijven van wat zich in de geschiedenis heeft afgespeeld en vooral niet vergeten om mensen als mensen te zien.
Die laatste zin vat het voor mij helemaal samen. En als ik mag kiezen waar jij de inkt van gaat maken, dan hoef ik niet lang na te denken: Madame Jeanette. De geur van die gele pepers die zoveel worden gebruikt in de Surinaamse keuken roept veel bij mij op. En mijn oma heette Jeanette. Ik ben door haar opgevoed. Als er íemand is die mij heeft geleerd hoe je met mensen omgaat is zij het wel.
* * * * * * * *
Clayde Menso, directeur van het ITA.
Geboren in 1976 in Amsterdam en woont er nog steeds.
HIer ben ik bezig met het schilderen van tekst op de doekjes bij Claydes tori. De inkt is gemaakt van Madame Jeanette.